به نقل از «ایرنا»

ادبیات کودکان از لالایی و افسانه تا آموزش

تاریخ انتشار: ۱۸ تیر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۵۸۵۰۰۴

تهران - ایرنا - مادر دخترک سه ساله اش را روی پای اش گذاشت تا با خواندن لالایی دلنشین او را مهمان خواب کند. دخترک تمام گوشش را به شعر آهنگین مادر سپرده و چشمان نیمه بازش را به دهان مادر دوخته تا مادر چه می خواند و این سرفصل ادبیات فولکلور برای کودک است و این تمام قصه نیست.

مادر در وصف دخترک خود و همچنین نوزاد چند ماهه اش شعری می بافد و در قالب لالایی برای هر دو می خواند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دخترک از این متن آهنگین به وجد آمده و همچنان که لبخند ملیحی به لب دارد، چشمانش آرام آرام بسته می شوند و اینگونه به خواب می رود و وقتی بیدار می شود خودش لالایی مادر را برای برادر خود زمزمه می کند البته با زبانی کودکانه و با کلی اشتباه در تلفظ واژگان.
به گزارش روز دوشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، همانگونه که مادران و مادربزرگان برای آرام نمودن و خواباندن کودک خود از شعر، متن های آهنگین و لالایی ها بهره می بردند که در ایران به علت وجود اقوام مختلف به شکل گویش های متفاومتی در هر قوم بیان می شود ؛ صاحب نظران در این حوزه دریافتند کودکان به متن های آهنگین و کوتاه توجه و واکنش نشان می دهند که هر چه سن آنان بیشتر شود کم کم می توانند داستان های کوتاه که متناسب سن آنان باشد را گوش فرا دهند و می توان برای آنان از کتاب های شکل دار رنگارنگ زیبا خواند و آنان هم طوطی وار تمام صفحات کتاب را به خوبی حفظ می کنند.
عمر افسانه و قصه عامیانه به اندازه عمر آدمی بوده است؛ انسان در افسانه آرزوهای سرکوب شده و برآورده نشده خود را می جوید. افسانه بازتاب ویژگی های زندگی مردم است. کودکان و نوجوانان با بهره گیری از قدرت تخیل خود، آنچه در قصه ها و افسانه ها شنیده اند بال و پر می دهند و درنهایت، خودشناسی و جهان شناسی خود را وسعت می بخشند. رفتار انسان ها و روش برخورد آنان را با یکدیگر تحلیل می کنند.
ادبیات کودک و نوجوان سعی کرده با سطح سواد و درک مخاطب خود هماهنگ باشد و از متن های ساده شروع و آرام آرام زمانی که این کودک ظرف ذهنی خود را با مطالعه بالابرد و سوادش بیشتر شد به داستان کوتاه، داستانک، رمان کوتاه و رمان بلند روی آورد و بدون آنکه کودک و نوجوان از مطالعه و کتاب خسته و زده شوند به مطالعه آنان بپردازند.
امروز 18 تیر به مناسبت سالروز درگذشت یکی از نویسندگان حوزه کودک به نام مهدی آذریزدی در سال 88، روز ادبیات کودک و نوجوان در ایران نام گرفته است.
اما نخستین نویسندگان کودک در جهان چه کسانی بودند؟ نخستین کسی که در جهان به گونه‌ای حرفه‌ای به آفرینش ادبیات کودکان پرداخت، هانس کریستین آندرسن دانمارکی است. معروفترین اثر او جوجه اردک زشت نام دارد و همه ما نام دخترک کبریت فروش را هم شنیده ایم و داستانش را کامل می دانیم. پری دریایی و بندانگشتی از دیگر نوشته های آندرسن است.
از نخستین نویسندگان داخل کشور در ارتباط با ادبیات کودک می توان جبار باغچه بان معروف هم اویی که کودکستان ویژه کر و لال ها را راه اندازی کرد، نام برد. پس از او نویسندگان زیادی در این وادی گام برداشتند که معروفترین آنان، مصطفی رحماندوست، محمدرضا بایرامی، شهرام شفیعی، زنده یاد امیرحسین فردی، ناصر کشاورز، زنده یاد مهدی آذر یزدی، هوشنگ مرادی کرمانی، صمد بهرنگی، افسانه شعبان نژاد، شکوه قاسم نیا و .. هستند.
جبار باغچه بان از نخستین ایرانیانی است که به سبک جدید برای کودکان آثاری آفرید. اما جریان نویسندگی برای کودکان و نوجوانان در ایران از سال‌های 1340 به بعد با پایه‌گذاری شورای کتاب کودک و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به جریانی رسمیت یافته تبدیل شد. در این دوره نشریه‌ها و رادیو و تلویزیون در ترویج ادبیات کودکان و شناخت نویسندگان ادبیات کودکان تأثیر عمده‌ای داشتند. همچنین آثار انقلابی که نویسندگان آرمان خوه می‌نوشتند در گسترش ادبیات کودکان و شناخت نویسندگان این موضوع تأثیر داشت. در این میان صمد بهرنگی که آموزگار روستاهای دوردست آذربایجان شده بود، با نوشتن داستان‌هایی که درونمایه طبقاتی و برجسته کردن نقش و عواطف کودکان فرودست روستایی و حاشیه شهری داشت، موجی از نویسندگان جوان را به دنبال خود پدید آورد که می‌خواستند مانند او بنویسند.
در کنار این جریان کم‌کم از ابتدای دهه 50 نیروهای مذهبی نیز به نوشتن برای کودکان علاقه نشان دهند و جریانی ویژه در ادبیات کودکان پدید آورند. از شناخته شده‌ترین نویسندگان مذهبی این دوره می‌توان از محمود حکیمی نام برد.
با این همه در همین دوره نویسندگان دیگری بودند که نه به جریان انقلابی چپ و نه مذهبی وابسته بودند و بیش تر می‌خواستند برای کودکان داستان‌هایی دلپذیر بنویسند. عباس یمینی شریف و ایرج جهانشاهی از این گروه‌ هستند. از این دوره کودکان ایرانی با آثاری آشنا شدند که نویسندگان آن نیز ایرانی بودند. برخی از برجسته‌ترین این نویسندگان پیشه اصلی شان آموزگاری یا کار در آموزش و پرورش بود. در این دوره نویسندگانی مانند علی اشرف درویشیان و منصور یاقوتی، نسیم خاکسار برای نوشتن آثاری انقلابی برای کودکان دستگیر و گاه برای سال‌ها زندانی شدند. نویسندگی کودک و نوجوان در ایران از دهه 1340 با آثاری که صمد بهرنگی، عباس یمینی شریف، مهدی آذر یزدی، قدسی قاضی نور و دیگران پدید آوردند نهاد نویسندگی کودک و نوجوان را در جامعه ایران جا انداختند.
مصطفی رحماندوست شاعر و نویسنده کودک درباره ادبیات کودکان و در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به فراز و فرودهای نویسندگی در حوزه کودک و نوجوان در چهل سال اخیر می گوید: خوشبختانه در این سال ها تعداد نویسندگان و تعداد کتاب در زمینه کودک و نوجوان زیاد بود، البته جمعیت کودک هم به نسبت در حال افزایش بوده است.
این نویسنده حوزه کودک درباره مهدی آذریزدی ادامه می دهد: آقای آذریزدی می گفت کتاب هایی که من می خوانم از آن لذت می برم اما بچه ها این کتاب ها را نمی خوانند و این موجب ساده نویسی شد و کتابی را ساده نویسی کرد که همان «قصه های خوب برای کودکان» شد.
رحماندوست، کتاب « قصه های خوب برای کودکان» را کاری نوستالژیک می داند و معتقد است یکی از دلایل مطالعه این کتاب، نوستالژیک بودن آن است.
او درعین حال این ساده نویسی آقای آذریزدی را جزو نخستین کارها در ساده نویسی و ابتکار می نامد و تاکید می کند که حق این نویسنده هم همین بود و این کار او تاثیر خود را گذاشت؛ حالا دیگر نویسندگان باید به گونه ای دیگر خلاقیت به خرج دهند و آثار خوبی از خود برجای بگذارند.
فراهنگ** 7329 ** 1418

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي ادبيات كودكان آذريزدي لالايي

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۵۸۵۰۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

روایت خسروپناه از سجایای اخلاقی محمدرضا سنگری

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور در آیین نکوداشت دکتر محمدرضا سنگری گفت: تکریم از دکتر سنگری، تکریم علم و ادب است. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از دزفول، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه پنج‌شنبه شب در آیین نکوداشت ادیب دزفول دکترمحمدرضا سنگری، با تبریک هفته معلم و گرامیداشت معلمان شهید به‌ویژه علامه شهید مرتضی مطهری، اظهار داشت: قریب به یک‌سال‌واندی از دکتر سنگری تقاضا کردیم این مجلس تکریم را بپذیرند و ایشان نمی‌پذیرفت تا در نهایت با اصرار او را راضی کردیم و گفتیم این تکریم فقط تکریم شخص شما نیست، بلکه تکریم علم و ادب است. این‌ها کارهایی تمدنی است و نسل جوان و نوجوان در این مجالس می‌آیند و درس می‌گیرند و بهره می‌برند.

دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی گفت: خداوند را شاکرم که این نشست حکمت‌بنیان برگزار شد تا از اندیشمندی متفکر، ادیبی متخلق و فرزند دیار مقاومت تکریم شود.

وی افزود: دکتر سنگری بیش از نیم قرن در ترویج معارف اسلامی و عاشوراپژوهی تلاش کردند و مداحان و ذاکران کشور به‌ویژه استان خوزستان از آثار ادبی ایشان بهره برده‌اند. فرماندهان و رزمندگان جبهه و جنگ از دانش او درس می‌گرفتند. ایشان از پیش از انقلاب یک شخصیت فعال فرهنگی بوده و با گروه منصورون نیز ارتباط داشته است.

خسروپناه ادامه داد: دکتر سنگری معلم و مدرس آموزش‌وپرورش و دانشگاه های مختلف است. او مولف کتب درسی زبان و ادبیات فارسی و همینطور فعال مطبوعاتی است. او مولف ده‌ها کتاب است و عاشوراپژوهی و تبیین‌گر ادبیات انقلاب و ادبیات پایداری است و در راس همه کارنامه ارزشمند ایشان، ولایت‌مداری دکتر سنگری است. 

وی با بیان اینکه سوال مهمی که مطرح است این است که چه اتفاقی می‌افتد که استاد سنگری شکل می‌گیرد؛ اظهار کرد: 3 عامل مهم در ساخت هویت و شخصیت استاد سنگری موثر بوده و این 3 عامل می‌تواند برای همه ما نقش‌آفرین باشد.

دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه تربیت خانوادگی اصل و اساس است؛ تصریح کرد: عامل اول تربیت خانوادگی است. او انسانی است که بر سر سفره پدر و مادری متدین که حلال و حرام را رعایت می‌کرده‌اند بزرگ شده است و با عالمان زمانه خود ارتباط داشته است.

خسروپناه ادامه داد: عامل دوم تعالی مسجدی است. دکتر سنگری اهل مسجد بود و در مسجد رشد کرد. هم خودش در مسجد رشد و تعالی پیدا کرد و هم تعالی‌بخش اهل مسجد بود.

وی افزود: عامل سوم فضیلت‌یافتگی در ساحت اخلاق و ادب است. ادب یک مفهوم بسیار متعالی است. ادب یک رزق متعالی و یک نعمت الهی است. فرق اخلاق و ادب در این است که اخلاق ملکات فضیلت‌محور درونی است، اما انسانی که این فضیلت درونی را در ظاهر هم بروز می‌دهد، این انسانِ با ادبی است.

خسروپناه خاطرنشان کرد: از نظر بنده، دکتر سنگری در آثار عاشوراپژوهی خود به یک پیام اساسی اشاره دارد و آن هم این است که فضایل اخلاقی، انسان را یار امام و رذایل اخلاقی، انسان را بار امام می‌کند.

وی گفت: همسر بزرگوار استاد سنگری وصف خوبی درباره ایشان دارند و می‌گویند که او خوش‌خلق، گشاده‌رو و مثبت‌اندیش. کسی است که جهان را زیبا می‌بیند و به تحقیر دیگران نمی‌پردازد.

به گزارش تسنیم، رونمایی از آثار این نویسنده کشوری و تجلیل از وی از دیگر بخش های ایین نکوداشت محمدرضا سنگری بود.

همچنین در حاشیه این آیین که با حضور حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد،‌ نمایشگاهی از آثار تالیفی این مولف و استاد برجسته ادبیات کشور بر پا شد.

دکتر محمدرضا سنگری در اولین روز آبان 1333 هجری شمسی در خانواده ای اهل دین، ادب و معرفت در دزفول دیده به جهان گشود. وی تمام دوران کودکی، نوجوانی، جوانی و بسیاری از سال های پس از آن را در دزفول گذراند و از مبارزان جوان پیش از انقلاب و رزمنده و مبلغ موثر سال های دفاع مقدس است.

سنگری، پس از پایان تحصیل در مقطع کاردانی در سال 1354 به عنوان معلم ادبیات به استخدام آموزش پرورش درآمد و پس از آن در سال 1373 با گذراندن مراتب عالی علمی موفق به اخذ درجه دکتری در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران شد.

دکتر سنگری یکی از پژوهشگران عاشورایی برجسته کشور است که سوابقی نظیر عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، عضو شورای نویسندگان کتاب مطالعات اجتماعی، مدیر دفتر هنر و ادبیات عاشورایی حوزه هنری، عضو گروه ادبیات انقلاب اسلامی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، عضو شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی و دبیر علمی کتاب سال عاشورا را دارد.

عضو شورای مشاوران تربیتی سازمان پژوهش و برنامه ریزی، عضو شورای فرهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، عضو گروه پژوهشی ادبیات پژوهشگاه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، عضو هیات مدیره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، رئیس شورای علمی بنیاد دعبل خزاعی، عضو هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دبیر علمی جشنواره شعر غدیر بنیاد بین المللی غدیر، دبیر علمی کتاب ربع قرن دفاع مقدس، دبیر علمی جشنواره کتاب سال دفاع مقدس، عضو هیات امنای بسیج هنرمندان کشور و داور 10ها جشنواره و سوگواره شعر، داستان، تحقیق، پژوهش و مقاله نگاری نیز از دیگر سوابق اجرایی وی هستند.

این پژوهشگر برجسته، مولف بیش از 100 عنوان کتاب از جمله نظیر سوگ سرخ، سرچشمه امید، در قلمرو راز، نافله باغ، ادبیات معاصر، جاده سجاده و روزنه‌ای به دنیای نوجوانی است. وی همچنین در تألیف 30 جلد کتاب درسی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان و کتاب‌های راهنمای معلم مشارکت داشته است.

انتهای پیام/735/.